01.06.2024, 16:44

Başlarken: Merhaparev ya da Kalimerhaba

Adına Türkiye Cumhuriyeti denilen bu topraklarda yaşamakta olan milyonlardan biriyim ben. Hiçbir özelliğim yok. Sadece bir merakım var. “İstanbul” bu merakımın adı. Nereden geldiğini soracak olursanız bu merakın “İstanbullu olmaktan” diye yanıtlarım. Atalarım 1877-1878 Osmanlı Rus savaşı sonrasında Balkan yarımadasında başlayan soykırımdan kurtularak gelmişler İstanbul’a nerede ise bir buçuk asır olmuş.  O gün bu gündür İstanbulluyuz. Hal böyle olunca normal karşılamak gerekir İstanbul merakımı. Sonuçta yaşadığım yer, atalarımın yattığı toprak burası. İstanbul denilince yaşam güçlükleri nedeni ile insanların kaçmaya başladıkları kent azmanı geliyor bugün akla. Haksız değil böyle düşünenler ancak bugün yaşadığı neoliberalişgalin olumsuz etkilerinden sıyrıldığında florası ve faunası ile eşsiz bir coğrafya, on bin yılı aşan geçmişi ile olağanüstü birikime sahip bir kent çıkar ortaya. Bu açıdan bakıldığında Roma ve Atina küçük kardeşi olurlar İstanbul’un Paris ve Viyana ise dünkü çocukturlar onun yanında Kentin olağanüstü tarihi burada son derece zengin izler bırakmış bu izlerin üzerinde de sıra dışı bir kent kültürü oluşmuştur burada. Pagan inanışları ile Hristiyanlığın çatışması ve bu çatışma sonucu oluşan sentez ile başlar bu kültürün öyküsü. Latin ve Grek gelenekleri ile devam eder. İnançları uğruna ölümü göze alıp azize mertebesine yükseltilmiş kadınlar da vardır bu aşamada Hristiyan inançlarının sorgulanması, kiliselerin ayrışmasına yol çan kavgalar da. Ardından 2. Mehmed sonrası gelişen kozmopolit başkentyerini alır bu kültürde. Grekoromen inanç ve gelenekleri Anadolu’dan gelen Türklerin, Ermenilerin ve Karaman cemaatinin (**) katkıları ile zenginleşir. İspanya’dan kopup gelen Safaradların, Orta Avrupalı Aşkenazların  ve Hazar boylarından gelen Karaytayların katkıları ile gelişir. Ardından Balkan Türkleri ve Levantenler. Bütün bunların füzyonu ile oluşan bir kültür ortaya çıkar. Daha sonra da Süryaniler ve Kürtler süsü oldular bu eşsiz mozaiğin. Kimi zaman tarihi bir binada gösterir bu kültür kendini kimi zaman bir ailenin yaşam öyküsünde. Bazen bir gazete kupüründe vücut bulur bazen insan ilişkilerinde ya da bir içki sofrasında Ayrışma değil birleşme vardır, saygı ve dostluk vardır bu kültürün mayasında. İnançlar o  kadar iç içe geçmiştir ki yaramazlık yapan çocuğunu uslanması için papaza okutan Müslüman bir anne, sevdiğine kavuşabilmek için Tellibaba’ya adak adayan Ermeni bir genç kadın veya komşusunun bayram hazırlığına yardımcı olmak için kurban eti kavuran bir Yahudi kadın yadırganmaz bu kültürde. İşte bu kültüre ilişkin birikimlerimi paylaşmak için  buradayım. Her hafta bir başka yazı paylaşıp bu kültürü tanıtmaya çalışacağım dilim döndüğünce. Neden mi yapıyorum? Bu eşsiz kültür yok olma tehlikesi ile karşı karşıya İttihat ve Terakki fırkası yönetimi ile başlayıp erken  cumhuriyet döneminde devam eden Türkleştirme politikaları ile hayli darbe almıştı zaten ancak direniyordu. 1960 darbesi ardından gelen “Vatandaş Türkçe konuş” kampanyaları olumsuz etkiledi bu kültürü. 1974 Kıbrıs harekatı ile soldu bu yediveren gülü. Ardından 1980 li yılları izleyen neoliberal işgal geldi. Damperli kamyonla insan yığıldı buraya. Yeni gelenleri içinde eritip onların bu kültürle uzlaşmalarını sağlayacak gücü kalmamıştı şehrin. Her yeni gelen kendi gettosunu kurdu. Ruhunu yitirmiş binalar, hafızasını yitirmiş bir kent ve bu kentte oluşturulan neoliberal kültürün unsurları sardı dört bir yanı. AVM ler, zincir kafeler ve fast food restoranlar aldı çarşı esnafının, sohbet kıraathanelerinin ve ev yemekleri ile ünlenmiş lokantaların yerini. Meyhane kalmadı İstanbul’da Hepsi içkili lokanta oldu. Karşılıklı sevgi ve saygının yerini hoşgörüsüzlük, içtenliğin yerini riya aldı İstanbul işgal altında Neoliberal işgal bu yaşanan. Kentin tarihine de hafızasına da düşman onu yok etmeye kararlı Bu işgale meydan okumaya kalkışan bir direnişçiyim ben İstanbul’u İstanbul yapan  tüm unsurları yok etme kararında olan işgalcilere karşı mücadele verenlerden biriyim. İstanbul kültürü içinde yetişmiş son kuşaklardan birinin mensubu Bu kültürü tanıtmak ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak ise boynumun borcu. Bu nedenle buradayım ve bu nedenle yazıyorum işte. O halde Merhaparev ya da Kalimerhaba     

(*) Merhaparev (Türkçe Merhaba ve Ermenice karşılığı Parevsözcüklerini birleştirerek oluşturdum bu selamlama  sözcüğü Kalimerhaba (Türkçe merhaba ve Rumca Kalimerasözcüklerini birleştirerek oluşturdum bu selamlama sözcüğünü 

 (**) Karaman Cemaati : Kapadokya’da yaşamış olan ve Grek harfleri ile okuyup yazmakla birlikte Türkçe konuşan, Ortodoks inancına sahip ancak ibadetlerini Türkçe yapan  bir topluluk. Kimileri Rumlaşmış Türk, kimileri ise Türkleşmiş Rum diye tanımlar onları. Anadolu mozaiğin bu müstesna unsuru mübadele esnasında Yunanistan’a gönderildi. Cemaat mensubu kalmadı Türkiye’de

Yorumlar (5)
Ahmet Muradoğlu 9 ay önce
Hayırlı olsun Hakkı, eminim çok güzel anılar ve yazılar biriktireceksin... Bugünün ve gelecek kuşakların iyi bir arşivi olacak sayende. Bence daha sık yazmalısın... Ne kadar çok yazarsan birikm o kadar fazla olur. Biliyorsun ömrümüzün son düzlüğündeyiz, bildiklerni ne kadar çok aktarırsan insanlar ve insanlık o kadar kârlı olurlar... Sevgilerle...
Ferhan çıtak 9 ay önce
Günaydın ve Merhaba elinize aklınıza sağlık Hocam
Beysan TAŞCI 9 ay önce
Merhaba, yalnızca gönül verdiğimiz renkler değil aynı zaman da yaşadığımız kent de ortakmış.Severek, beğenerek takipteyim...
Gülseren Güran 9 ay önce
Emeğine,yüreğine ve İstanbul aşkına sağlık.
Zevkle okuyacağımız bilgiler ama kalemin de bir o kadar özenli ve incelikli bir usta.
Bu paylaşımın için tekrar teşekkür ederim.
Nuriye yildiz 9 ay önce
Cok sevindim, okuyucunuz bol olsun
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. İstanbulspor 23 36
7. Ahlatçı Çorum FK 23 35
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15