CHP'li Demirtaş'tan TTK açıklaması: "Stratejik bir kurum değersizleştirildi"

CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun, TBMM KİT Komisyonu’ndaki denetim toplantısına katıldı. Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun norm kadrolu işçi sayısı, taşkömürü üretimi - ithalatı ve maden şehitlerinin aileleri ile ilgili bir konuşma yapan Ünal Demirtaş, taşkömürü ithalatına her yıl 4.5 milyar dolar verilmesi yerine 1 milyar dolarlık yaptırım yapılsa kurumun yıllık 10 milyon tondan fazla kömür çıkaracağına vurgu yaptı.

CHP’li Demirtaş; “Yıllık ortalama 4,5 milyar dolarlık bir ithalat yapıyoruz, bunun Türk lirası karşılığı, bugünkü kur üzerinden yaklaşık 72 milyar lira, 72 milyar liralık bir parayı biz her sene taş kömürü ithalatına ödüyoruz. Açıklarımıza baktığımızda, 1 milyar lira; Türkiye Taşkömürü Kurumunun zararına baktığımızda, bunun yetmiş ikide 1'i gibi bir rakama tekabül ediyor üç aşağı beş yukarı. Yani demek ki biz aslında Türkiye Taşkömürü Kurumuna gerekli yatırımları yapsak ama hiç değilse koklaşabilme özelliğine sahip olan taş kömürümüzü kendimiz üretsek yaklaşık 1 milyar dolar gibi bir tasarrufta bulunacağız. Bizim ekonomimize baktığımız zaman, yaptığımız yatırımlar zaten sabit yatırımlar ve her yıl biz bu kârı elde edeceğiz. Dolayısıyla, biz 4,5 milyar dolar ithalat yapacağımıza 1 milyar dolarlık bir yatırım yapsak da yıllık 10 milyon ton üretim hedefini gerçekleştirsek vallahi çok daha başarılı oluruz diye düşünüyorum. Gerçekten, bizim ülkemizin şu andaki döviz ihtiyacını da gördüğümüz zaman, cari açık rakamlarına, kalemlerine baktığımız zaman da çok yüksek oranda bir cari açık bedeli ödüyoruz. Döviz kıtlığı da var; neden bu yatırımı yapmıyoruz, hâlâ anlamış değilim. İktidar sürekli şunu söylüyor bize: "Yerliyiz ve milliyiz." "Yerliyiz ve milliyiz." böyle olmaz. Açığımız var mı? Döviz açığımız var, taş kömürüne ihtiyacımız var; neden bu yatırım yapılmıyor, ben anlamış değilim” ifadelerine yer verdi.

STRATEJİK BİR KURUM DEĞERSİZLEŞTİRİLDİ

Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun bir dönem kapatılmasının düşünüldüğünü hatırlata Ünal Demirtaş; “Bu kadar önemli bir kurum, stratejik bir kurum, stratejik bir ürün neden bu kadar değersizleştirildi bu dönemde, anlamış değilim. Yani bakın, Zonguldak'ta kömür yok diyoruz. Nereden geliyor? İşte bizde biliyorsunuz Ereğli Demir Çelik Fabrikası var, Karabük Demir Çelik Fabrikası var, Kolombiya'dan, Güney Afrika'dan, Ukrayna'dan, Rusya'dan, Kanada'dan taş kömürü geliyor bize. Yani bu akıl alır bir şey değil. Zonguldak'ta kömür olmadığı için Ereğli Demir Çelik Fabrikası ve Karabük Demir Çelik Fabrikası ve termik santraller, Zonguldak'taki kurulu termik santraller bu ülkelerden kömür ithal ediyor yani inanılacak gibi değil. Dolayısıyla iktidarın bu yöndeki politikası son derece yanlış ve hızla bu yanlıştan dönülmesi gerektiğini ifade ediyorum. Yani biz 1 milyar dolarlık bir yatırım yapsak, vallahi, Türkiye Taşkömürü Kurumunu uçururuz diye düşünüyorum yani yıllık 10 milyon tonu fazlasıyla yakalarız diye düşünüyorum” dedi.

CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş konuşmasında şunları ifade etti;

YERLİ VE MİLLÎ ENERJİDEN YANAYIZ

“Ülkemizin, Türkiye'nin taş kömürü ihtiyacı oldukça yüksek. Yani son yıllarda ortalama 38-39 milyon ton Türkiye'nin taşkömürüne ihtiyacı var, bunun da yaklaşık 6 milyon tonu koklaşabilme özelliğine sahip olan yüksek kalorili taş kömürüdür. Yani bütün dünya ülkelerinde olduğu gibi bizim de kömür ihtiyacımız var mı? Var ve ortalama her yıl 4,5 milyar dolar gibi bir parayı taş kömürü ithalatı için ödüyor muyuz? Ödüyoruz. Peki, ülkemizde taş kömürü nerede var? İşte, sadece Zonguldak'ta var. Ne kadar rezervimiz var? 1,5 milyar ton taş kömürümüz var yani yaklaşık yüz elli yıllık ihtiyacımızı karşılayabilecek düzeyde olduğu ifade ediliyor, klişeleşmiş bir cümledir ama bir gerçeklik payı da var bunda, rezervlerimiz bu kadar yüksek oranda. Peki, Türkiye Taşkömürü Kurumu birinci derecede bu taş kömürünü yeryüzüne çıkartmakla görevli olan Kurum bunu başarabiliyor mu? Maalesef başaramıyor. Yani hepimizin isteği bunu başarması, herhalde buradaki bulunan hiç kimse bu başarısızlıktan dolayı mutlu olmaz. Hepimiz taşkömürü üretiminin artmasından yanayız, yerli ve millî enerjiden yanayız, bunda bir tereddüt yok ama sonuca bakıyoruz, maalesef bu sonucu sağlayamıyoruz ve üstelik giderek daha azalan oranda bir üretimimiz söz konusu.

İŞÇİ SAYISI DA ÜRETİM DE DRAMATİK ŞEKİLDE DÜŞTÜ

2002 yılında 2,3 milyon tondan bugün itibarıyla, 2021 yılı itibarıyla sanırım 600-700 bin tonlara yani 1 milyon tonun altına dahi düşmüş durumdayız. Peki, ihtiyacımız ne? İhtiyacımız 38 milyon ton, hadi bunun bir kısmını yakacak ve termik santral diyelim ama 6 milyon ton koklaşabilme özelliğine sahip taş kömürüne ihtiyacımız var, . Yani biz bu 6 milyon ton taş kömürü neden çıkartamıyoruz, ülkemizin ihtiyacı olan demir-çelik sektörünün, ağır sanayinin ihtiyacı olan taşkömürünü neden hâlâ Türkiye çıkarmayı başaramıyor? Bunu sorgulamamız lazım. Rakamlara baktığımız zaman 2002 yılında yaklaşık 18 bin işçiyle 2,3 milyon ton üretim varmış. Şimdi bakıyoruz rakamlara, yer üstü işçisiyle birlikte yaklaşık 8.721 personel olduğunu ifade etti Sayın Genel Müdür- şu anda 600-700 bin tonlara düşmüş üretim yani işçi sayısındaki dramatik düşüş üretimdeki dramatik düşüşe yol açmış; ihtiyacımız da buna ters orantılı olarak artmış yani 2002'deki taş kömürü ihtiyacımız belki 10-15 milyon ton iken bugün 38 milyon tonlara çıkmış ve aynı zamanda da işçi sayısı düşmüş, üretim düşmüş ama Kurumun da zararı artmış, ters orantılı olarak büyümüş. Burada demek ki bir yanlışlık var, bu yanlışlığın düzeltilmesi lazım. Biz yedi yıldır bu Komisyona katılıyoruz, her seferinde aynı şeyi söylüyoruz ama hiçbir çözüm üretilmediği gibi adım da atılmıyor.

HAVZA BAZINDA 10 MİLYON TON ÜRETİM KAPASİTESİ VAR

Bugün işçi sayısındaki rakamlara baktığımızda -Sayın Genel Müdürün verdiği rakamlarda- 8.721 personel var, bunun 7.444 yer altı işçisi. Norm kadronuz 18 bindi, sonra 14 bine düştü; şimdi bakıyoruz, norm kadroyu 10.750'ye düşürmüşüz yani hem ihtiyacımız var hem işçi açıkları büyüdükçe zararımız büyüyor ve hâlâ işçi sayısını düşürüyoruz. Ben bu norm kadronun neden 10.750'ye düştüğünü anlamış değilim. Az önce Sayın Genel Müdürümüz bir hedeften, kurumun potansiyelinden bahsetti: "20 bin istihdamla 10 milyon ton üretim potansiyelimiz var toplamda." dedi Yani biz, neden 20 bin istihdamı hedeflemiyoruz da 10 milyon ton üretim potansiyelini değerlendirmiyoruz da işçi sayısını giderek aşağı çekiyoruz ve üretimi de giderek aşağıya çekiyoruz?

DÜNYADA 1 TON TAŞKÖMÜRÜ 400 DOLARA ÇIKTI

Bakın, bugün, taş kömürünün ne kadar önemli ve kıymetli olduğu günümüz dünyasında bir kez daha anlaşıldı. Tedarik zincirindeki bozulmalar, ham madde fiyatlarındaki artışlar, bütün enerji sektöründeki artışlar, bütün sektörlerde olduğu gibi, taş kömürü sektöründe de artmış durumda. Bakın, rakamlara baktığımız zaman şu anda dünyadaki taş kömürünün ton başına fiyatları 300 dolarlara çıkmış durumda yani yaklaşık ton başına Türk lirası bazında 4.500-5.000 liralara çıkmış durumda dünyadaki fiyatlar. Öyle değil mi Sayın Genel Müdürüm? Bilmiyorum, rakamlar sizde vardır, 280-300 dolar civarında bir rakam bulduk. Sayın Genel Müdür bun 400 dolarlarda olduğunu söylüyor.

İŞÇİ SAYISI KRİTİK SEVİYEDE

İşçi açıklarını gidermemiz gerekiyor ama işçi açıklarını gidermeye çalışıyor muyuz? Maalesef çalışamıyoruz. Bakın, 2019 yılında 1.500 işçi alınmış. zaten onu da Genel Başkanımızla birlikte Zonguldak'ta taş kömürü çalıştayı yaptık, gündeme getirdik, seçim öncesi oldu ve öyle bir söz aldık iktidardan öyle arttı. Yoksa, bu 1.500 işçiyi de alacaklarını ben zannetmiyordum ama netice itibarıyla 1.500 pano ayak üretim işçisi alınmış ama Kurumdan da 2018-2020 yılına kadar 1.576 işçi emekli olmuş; yani bu 1.500 işçinin de zaten sanırım 300'ü ayrılmış Kurumdan, çalışmamışlar, yanlış bir planlamadan dolayı madenciliği benimsemişler, alınmışlar, ayrılıp gitmişler, istifa etmişler ve şu anda da maalesef, Kurumda çalışan işçilerin 1.300'ü emekliliği hak etmiş bakın. Yani bu ne demektir? Üretim işçisi sayıları 7.400'lerden 6 binlere gerileyecek en kısa zamanda. Dolayısıyla kritik bir sayıya düşmüş. Bakın, Sayıştay da bunu tespit etmiş zaten, diyor ki: "Emeklilikleri nedeniyle giderek azalan, kritik sayılara düşen, işlerin sürekliliği ve devamlılığını etkileyerek iş güvenliğini tehdit edecek boyutlara gelen, üretimde ciddi anlamda aksamalara yol açan kazı, hazırlık, elektromekanik, ana üretim ve üretime yardımcı işçi sayılarında yaşanan sıkıntıların giderilmesini teminen Kurumun norm kadro çalışması değerlendirme süreci doğrultusunda belirlenecek optimum sayıda nitelikli işçi temin edilmesi hususunda ilgili makamlar nezdinde girişimi bulunması önerilir."

ZONGULDAK, MADEN ŞEHİTLERİ ARASINDAKİ AYRIMI UNUTMADI

Özellikle 2010 yılı öncesinde yaşamını yitiren maden işçilerinin yakınlarının kamuda istihdamına yönelik bir talebimiz vardı. Önceki dönemde de bu kanun teklifini birçok milletvekili arkadaşımızla da vermiştik, yine yineledik bu kanun teklifini. Bir ayrımcılık yapıldı, bir süre konuldu bu Türkiye Taşkömürü Kurumunda veya rödövanslı sahalarda yaşamını yitiren maden işçilerinin yakınlarının kamuda istihdamıyla ilgili. Yani bu konuda iktidar partisinin bir çalışma yapmasının yerinde olacağını düşünüyorum. O tarihte Plan ve Bütçe Komisyonunda süre sınırlandırmasıyla çıkmıştı Komisyondan ama Komisyon Başkanı Sayın Süreyya Sadi Bilgiç bize, 2 Zonguldak Milletvekiline söz vermişti, "Biz bunu Genel Kurulda düzeltebiliriz." demişti ama maalesef o unutuldu gitti ama Zonguldak unutmadı bunu. Bu noktada bu haktan yararlanmak isteyen birçok maden işçisi ailesi var. Yani bunu iktidar partisi gündemine alırsa Zonguldak adına memnun oluruz diye düşünüyoruz. Ha, siz almadınız, biz iktidara geldiğimizde bunu yapacağız; bunu bilin yani bu şekildeki mağduriyetleri gidereceğiz.

İHALELER ŞEFFAF OLMALI

Sayıştay raporlarına yansımamış ama ihalelerle ilgili, Türkiye Taşkömürü Kurumunun ihaleleriyle ilgili basına yansıyan bazı iddialar var. TTK merkez servisleri tarafından yapılan redaktör ve benzeri malzemenin temin edilmesine ilişkin ihale süreçleriyle ilgili ciddi iddialar var. Bu iddialarla ilgili kamuoyuna yansıyan bazı durumlar söz konusu. İhalelerin açık, şeffaf ve serbest rekabet koşullarının sağlandığı bir ortamda yürütülmesi bizim en büyük temennimiz yani aksi takdirde kurum zararları bu şekilde devam eder diye düşünüyoruz.

ÜRETİM NASIL ARTACAK?

Zonguldak'ta satın alınabilecek 1 kilo bile kömür bulmanın mümkün olmadığına dikkat çeken Ünal Demirtaş; “Üretim yok. Tüketim çok fazla ama satın alınabilecek bir taş kömürü yok. Bazen ihtiyacı olan insanlar bizi arıyorlar "Kömür bulabilir miyiz?" diyenler bile var ama yok. Niye? Üretim yok. İşçi açıkları giderilmediği için ve gerekli yatırımlar yapılmadığı için bu noktadayız” dedi.

TTK Genel Müdürü’ne bazı sorular da yönelten Ünal Demirtaş konuşmasında; “Sayın Genel Müdürüm, ne kadar işçi talep ettiniz, var mı böyle bir talebiniz Enerji Bakanlığından? Biz söyleyelim, biz talep ediyoruz, Enerji Bakanını her gördüğümüzde talep ediyoruz. Siz ne kadar bir talepte bulundunuz işçi açıklarının giderilmesi noktasında? Bu norm kadronun düşürülmüş olması üretimin de düşmesi demek değil midir? Yani bu 20 bin istihdam ve havza genelinde senelik 10 milyon ton üretim hedefini nasıl sağlayacaksınız? Bununla ilgili bir çalışmanız var mıdır? Üretimi nasıl artıracağız Sayın Genel Müdürüm? ”ifadelerine yer verdi.