10.07.2024, 10:04

İstanbul

Malum, yaşadığım şehrin günümüzdeki adı İstanbul. Ancak bu sadece günümüzdeki adı. Tarih boyunca pek çok isimle anılmış burası. Değişik dillerdeki yazım farklılıklarını da dikkate alıp bunların her birini ayrı bir ad olarak düşünecek olursak eğer kentin yaklaşık yüz kırk adının olduğunu görürüz. Sadece Evliya Çelebi’nin “Seyahatname” adlı eserinde yirmi beş farklı isimden söz edilmekte. 

İstanbul’un üzerinde bulunduğu kara parçasında kurulan ilk kentin adının LYKOS olduğunu belirtmekte tarihçiler. Bu bir Trak Kenti. Adından anladığım kadarı ile bugünkü Bayrampaşa civarında kurulmuş. (Maalesef bugün kurumuş olan Bayrampaşa deresinin ilk adı da LYKOS idi) Haliç kıyısında kurulan bir başka kent var daha sonraları. Bu kentin efsanevi yaratıcısı BYZAS’tan türemiş olduğu hali ile BYSANTİON en uzun süre kullanılan adlarından biri. Öncesinde Kadıköy ile Üsküdar arasında kurulmuş olan KHALKEDON (Körler Ülkesi) adlı şehirden söz etmek gerekir. 

BYSANTİON kimine göre bir TRAK kimine göre ise bir MEGARA kenti. Bana kalırsa Trakya’dan gelmiş Traklar ile Mora’dan göç etmiş Megaralılar’ın kaynaşması sonucu ortaya   çıkmıştır BYSANTİON Dolayısı ile melez bir ahalidir BYSANTİON sakinleri. 

Şehir Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilince bir süre ANTONİNA olarak adlandırılmış. 

İmparator Konstantin şehri imparatorluğun başkenti yaptıktan sonra “İkinci Roma” (Secunda Roma) ve “Yeni Roma” (Nova Roma) adları verilmiş olsa da halk arasında pek taraftar bulmamış bu adlar. Dolayısı ile sadece kayıtlarda kalmışlar. 

Bu arada İmparator Konstantin’in kendi yaşamış olduğu dönemde kente adını vermemiş olduğuna da dikkatinizi çekmek isterim. Yaşarken bir dolu stadyum ve üniversiteye adlarını veren günümüz egemenlerine örnek olması umudu ile. 

KOBSTANTİNOPOLİS adı 2. Theodosius döneminde kullanılmaya başlandı ve şehrin en uzun ömürlü adlarından biri oldu.  Bu dönemde Slav Kavimleri ÇARİGRAD, İskandinav kavimleri ise MİLKAGRAD diye adlandırmışlardı şehri. 

Tekrar KONSTANTİNOPOLİS adına dönecek olursak, bu adın pek çok topluluk tarafından benimsendiğini ve başta Araplar olmak üzere tüm İslam devletlerinin bu ismin Arapça versiyonu olan “KONSTANTİNİYE” ifadesini kullandıklarını belirteyim. O kadar ki 2. Mehmet kenti ele geçirdikten sonra bile adını değiştirmekten imtina etmiş ve KPONSTANTİNİYE adı kentin resmi adı olmaya devam etmiştir. 

Geride bıraktığımız yerel seçimlerin propaganda sürecinde adamın biri “Burayı tekrar KONSTANTİNOPOLİS yapmak isteyenler var. Ama burası İstanbul” tadında bir söylemde bulunmuştu. Adamın bu sözlerine tanık olunca “ Arapları ve diğer İslam ülkelerini mi kastediyor acaba?” diye sordum kendi kendime. 

Şaka bir yana insan tarih cahili olunca, üstelik bu cehaletinin de farkında olmayınca böyle gaflar yapıp komik duruma düşebiliyor işte. 

Bahse konu şahıs aynı konuşmasında bir gafa daha imza attı. “Burası İstanbul, başka deyişle İslambol buranın adı” diyerek cehaletini bir kez daha sergiledi. 

Öncelikle belirteyim ki çok yaygın bir kullanımı olmasa bile İSTANBUL adı on birinci yüzyıldan beri kullanılmakta idi. Bu yüzyılda şehirde İslam dinine mensup insan var mıdır? Bilemem. Olsa bile savaş esiri kölelerden ibarettir büyük olasılıkla. Bu nedenle İSTANBUL adı ile İslam arasında ilişki kurmaya çalışmak insan aklına eziyet olur bana kalırsa. 

Peki nereden geliyor İstanbul adı? Yanıt çok açık. Klasik Yunancadan İSTANBUL adının “şehre doğru” anlamına gelen “eis ten polis” sözcük grubunun zaman içindeki değişimi sonucu ortaya çıktığı tüm dünyanın ortak kanaati. Bu konuda bir tereddüt yok. Tereddüt bizim cahilin kafasında sadece. 

İSLAMBOL adı ise Osmanlı’nın gerileme döneminde yani on sekizinci yüzyıldan itibaren ideolojik nedenlerle zaman zaman kullanılmış ancak hiçbir zaman kentin resmi adı olmamış. 

Şehre Osmanlı döneminde pek çok ad verilmiş ama bunlar devlet kayıtlarında ve edebiyat ederlerinde kalıp halka yansımamış. Bu konuda bir çaba sarf edilmiş olsa bile şehrin ahalisi bu isimlere rağbet göstermemiş. 

Yukarıda da belirtildiği gibi klasik Yunanca bir sözcük grubunun zaman içinde değişime uğraması sonucu ortaya çıkmış olan İSTANBUL sözcüğü ise Cumhuriyetin ilanı sonrasında şehrin resmi adı olmuş. 

Rahatlıkla anlaşılabileceği gibi İslambol bu şehre sonradan yakıştırılıp iğreti kalmış şehre asla ait olamamış bir isim 

Aklına estiği gibi palavra sıkanlara duyurulur.

Yorumlar (10)
Mehmet Emin Tansi 6 ay önce
Kalemine kuvvet Hakkı hocam
Hakkı Taşdemir 6 ay önce
Çk teşekkür ederim Mehmet Emin Tansi
Yusuf Kemal Tengirşenk i 6 ay önce
Kalemine sağlık Sevgiki Hakkı. Az sayıda yazım hatası var. Düzeltebilirsen iyi olur.
Hakkı Taşdemir 6 ay önce
Yusuf Kemal Tengirşenk haklısın. Ben de fark ettim düzeltmeye çalışacağım
Mehmet Akdağ 6 ay önce
Çok teşekkürler hocam.yüreğinize, hafızanızı sağlık.
Hakkı Taşdemir 6 ay önce
Değerli Mehmet Akdağ, cesaret verici yorumunuz için teşekkürler
BT 6 ay önce
Teşekkürler.
Hakkı Taşdemir 6 ay önce
BT teşekkür ederim
Derya Yılmaz Uçar 6 ay önce
Değerli bilgiler için çok teşekkür ederiz.
Hakkı Taşdemir 6 ay önce
Derya Yılmaz Uçar, cesaret verici yorumunuz için teşekkürler
Bütün Yorumları Görmek İçin Tıklayın
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 16 44
2. Fenerbahçe 16 36
3. Samsunspor 16 30
4. Göztepe 16 28
5. Eyüpspor 17 27
6. Beşiktaş 16 26
7. Başakşehir 15 22
8. Gaziantep FK 16 21
9. Antalyaspor 16 21
10. Konyaspor 16 20
11. Rizespor 16 20
12. Trabzonspor 16 19
13. Kasımpasa 15 19
14. Sivasspor 17 19
15. Alanyaspor 16 18
16. Kayserispor 16 15
17. Bodrumspor 16 14
18. Hatayspor 15 9
19. A.Demirspor 15 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 17 35
2. Bandırmaspor 17 33
3. Karagümrük 17 31
4. Erzurumspor 17 29
5. Keçiörengücü 17 27
6. Igdir FK 17 25
7. Ahlatçı Çorum FK 17 25
8. İstanbulspor 17 24
9. Ankaragücü 17 24
10. Manisa FK 17 23
11. Pendikspor 17 23
12. Gençlerbirliği 16 23
13. Esenler Erokspor 17 22
14. Ümraniye 16 22
15. Boluspor 17 22
16. Amed Sportif 16 22
17. Şanlıurfaspor 17 21
18. Sakaryaspor 17 21
19. Adanaspor 16 11
20. Yeni Malatyaspor 17 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 16 39
2. Chelsea 17 35
3. Arsenal 17 33
4. Nottingham Forest 17 31
5. Bournemouth 17 28
6. Aston Villa 17 28
7. M.City 17 27
8. Newcastle 17 26
9. Fulham 17 25
10. Brighton 17 25
11. Tottenham 17 23
12. Brentford 17 23
13. M. United 17 22
14. West Ham United 17 20
15. Everton 16 16
16. Crystal Palace 17 16
17. Leicester City 17 14
18. Wolves 17 12
19. Ipswich Town 17 12
20. Southampton 17 6
Takımlar O P
1. Atletico Madrid 18 41
2. Real Madrid 18 40
3. Barcelona 19 38
4. Athletic Bilbao 19 36
5. Villarreal 18 30
6. Mallorca 19 30
7. Real Sociedad 18 25
8. Girona 18 25
9. Real Betis 18 25
10. Osasuna 18 25
11. Celta Vigo 18 24
12. Rayo Vallecano 18 22
13. Las Palmas 18 22
14. Sevilla 18 22
15. Leganes 18 18
16. Deportivo Alaves 18 17
17. Getafe 18 16
18. Espanyol 18 15
19. Valencia 17 12
20. Real Valladolid 18 12