banner94

03.11.2024, 12:23

Güllü Agop ve Torunu

Bu hafta yayınlanmak üzere farklı bir yazı kaleme almıştım. Ancak Esenyurt belediye başkanı Prof. Dr. Ahmet Özer ‘in hukuksuz bir biçimde tutuklanması ve bu süreçte en doğal insani haklarının gasp edilmesi bana yakın geçmişte gerçekleşen bir olayı hatırlattı bunun üzerine hazırlamış olduğum yazıyı ileri bir tarihte gazeteye gönderme kararını verip aşağıdaki yazıyı kaleme aldım

Anadolu coğrafyasında sahne sanatlarının gelişmesinde Ermeni sanat emekçilerinin inkâr edilemez bir katkısı vardır. Bunların bir kısmının adları benim kuşağıma mensup olanların belleğinde yer etmiş bir kısmı ise unutulup gitmişlerdir. Ermeni sanat emekçilerinin Anadolu sahnelerinde yer alıp kendilerini kabul ettirmeleri hiç de kolay olmadı. Tiyatro tarihçisi ve araştırmacı Boğos Çalgıcıyan’ın ifadesi ile “Ermeni sanat emekçilerinin pek çoğunun sadece Ermeni ve sanatçı oldukları gerekçesi ile mahkemelerde tanıklıkları kabul edilmedi. Sahneye çıkan Ermeni kadınlar bu iş için pavyon vesikası almak zorunda bırakıldılar”

Bu zorlu koşullardan geçerek Anadolu sahne sanatlarında kendilerine haklı bir yer edinmiş olan Ermeni sanat emekçileri arasında Güllü Agop’un çok özel bir yeri vardır kanımca.

Oyunculuktan daha çok yönetmenliği ve idari görevlerdeki başarısı ile ünlenmiş olan Güllü Agop (Gerçek adı Agop Vartovyan) 1840 yılında Beşiktaş’ta doğdu. Bu semtteki Ermeni ilkokulunu bitirdikten sonra hayata atıldı ve sıvacılık, nakkaşlık gibi işlerde çalıştı.

1961 yılında balık halinde çalışmakta iken tanıştı tiyatro ile. Kendini kabul ettirene kadar gündüzleri değişik işlerde çalıştı akşamları ise sahneye çıktı. Yaptığı işler arasında sıvacılık da vardı. Bu süreçte Beylerbeyi Sarayı’nın inşaatında da görev aldı. Sarayın inşaatı esnasında gösterdiği başarı nedeni ile Sultan Abdülaziz kendisini 500 altın lira ile ödüllendirdi.

Güllü Agop efsanesi bu ödül sonrasında başlar. Burada uzun uzun onun yaşam öyküsünü anlatacak değilim. Yaşamında gerçekleştirdiği işlerden söz edeceğim kısaca.

-Padişahtan aldığı 500 altın lira ile Gedikpaşa’daki eski bir binayı onararak tiyatro salonu haline getirdi.

- Müslüman sanat emekçilerinin de sahneye çıkabilmeleri için çaba sarf etti ve erkek Müslüman sanat emekçilerinin sahneye çıkmalarını sağladı

- Türkçe konuşmakta güçlük çeken Ermeni sanatçılara yönelik diksiyon kursları açarak Türkçe oynanan oyunların kalitesinin gelişmesini sağladı.

- Müslüman kadınların da tiyatro izleyebilmeleri için salonunda onlara yönelik özel bölmeler yaptırdı.

- Batı tiyatrosunun ünlü eserlerinin Türkçe ‘ye kazandırılmasını sağladı.

- Yerli yazarların oyun yazmalarını teşvik etti. Bu konuda da hayli başarılı oldu ve Türk diline pek çok tiyatro eseri kazandırdı.

- Türk Diline kazandırmış olduğu eserlerden Namık Kemal’in yazdığı “Vatan Yahut Silistre” oyununun prömiyeri sonrasında yaşananlar Osmanlı’da önemli bir sivil itaatsizliğe neden oldu. Namık Kemal’in sürgüne gönderilmesi, ikdam gazetesinin kapatılması ile sonuçlanan olaylar tiyatronun yığınlar üzerindeki etkisini göstermek açısından son derece önemlidir. Bu olaylar sonrasında tiyatro izleyicilerinin sayısı büyük artış gösterdi.

- Tiyatronun başarısı Üsküdar ve Galata’da da oyunların sahnelenmesini sağladı yılda yaklaşık 100 kez sahne almaya başladılar

Bu gerçekleştirdikleri ile Darülbedayi’nin (Osmanlı bünyesinde kurulan konservatuar. İstanbul Şehir Tiyatrolarının öncülü) temellerini attı adeta.

1882 de sarayın hizmetine girdi. Devlet memuru oldu. Bu süreçte Müslümanlığı kabul etti ve

Mehmet Yakup adını aldı.

1902 de yaşama veda etti. Yahya Efendi Mezarlığına gömüldü.

İlgisizlikten midir? Yoksa Müslümanlığı kabul etmiş bile olsa bir Ermeni’nin Yahya Efendi gibi önemli bir din aliminin türbesinin yanına gömülmüş olmasının verdiği rahatsızlığın bir ürünü müdür? Bilinmez kayboldu mezarı

2011 yılında Boğos Çalgıcıoğlu bir tesadüf sonucu buldu mezarı. Harabeye dönmüştü aradan geçen 109 yıl içinde.

Öykü burada bitmiyor.

Güllü Agop’un oğlu ünlü bir keman virtüözü idi (Necip Yakup Aşkın) torunu Yücel Aşkın ise bilim insanı oldu.

Prof.Dr. Yücel Aşkın Van 100. Yıl Üniversitesi rektörü oldu 1999 da. Üniversite’nin içe kapalı yapısını değiştirdi. Okuldaki eğitimin kalitesini yükseltecek bir dizi çalışma yapıp okula saygınlık kazandırdı.

Yıl 2003

Yerel basında haberler çıkmaya başladı onun hakkında:

Ermeni tiyatro sanatçısı Güllü Agop’un torunu idi o. Tiyatro emekçisinin mezarı kaybolmuştu ama soyunun izini sürmüşlerdi. Ona itibar kaybettirmeyi amaçlayan bu haberler daha sonra iktidar yanlısı ulusal basında da yer almaya başladı.

Yücel hoca çok net bir tanıt verdi bu haberlere:

Dedemle gurur duyuyorum

O dede ile gurur duyulabilirdi ancak.

Ne var ki siyasi iktidar ile iyi geçinmeyen, yaptıkları ile iktidarı rahatsız eden bir hoca idi o.

Bir bilimsel toplantı için Azerbaycan’da bulunduğu bir anda evine baskın düzenledi polis.

Koleksiyon merakı vardı hocanın

Koleksiyonundaki tüm parçaları aldılar tarihi eser diye.

Tarihi eser kaçakçılığından soruşturma açtılar hakkında

Ülkeye döner dönmez gözaltı. Ardından tutuklama

Koleksiyonundaki tüm eserler kayıtlı idi oysa.

Dikkate almadılar. Tutukladılar. Yargılandı tarihi eser kaçakçılığından. Beraat etti doğal olarak Tutuklanması hukuksuzdu, Evindeki tüm eserlerin kaydı vardı. Bütün bunlar ortaya çıktı duruşma esnasında. Aklandı aklanmasına da bu süreçte yeni ve siyasi iktidar ile uyumlu bir rektör atanmıştı üniversiteye.

Hoca aklandıktan sonra emekli oldu kendi arzusu ile.

İstanbul’a yerleşti daha çalışabilirdi oysa.

Onun tutuklanmasını sağlayan savcı akp den milletvekili oldu daha sonra.

Ben bir benzerlik buldum Ahmet Hoca ile Yücel Hocanın yaşadıkları arasında

Ne dersiniz?

Haksız mıyım?

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 12 34
2. Fenerbahçe 12 29
3. Samsunspor 13 26
4. Eyüpspor 13 22
5. Göztepe 12 21
6. Beşiktaş 12 21
7. Sivasspor 13 18
8. Başakşehir 12 16
9. Rizespor 12 16
10. Trabzonspor 12 15
11. Gaziantep FK 12 15
12. Kasımpasa 13 15
13. Konyaspor 13 15
14. Antalyaspor 12 14
15. Kayserispor 12 12
16. Alanyaspor 12 11
17. Bodrumspor 13 11
18. Hatayspor 12 7
19. A.Demirspor 12 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 13 26
2. Bandırmaspor 13 25
3. Karagümrük 13 24
4. Erzurumspor 13 22
5. Igdir FK 13 22
6. Boluspor 13 21
7. Ahlatçı Çorum FK 13 20
8. Ankaragücü 13 19
9. Esenler Erokspor 13 18
10. Keçiörengücü 13 18
11. Şanlıurfaspor 13 18
12. Ümraniye 13 18
13. Gençlerbirliği 13 18
14. Pendikspor 13 18
15. İstanbulspor 13 17
16. Manisa FK 13 17
17. Amed Sportif 13 15
18. Sakaryaspor 13 14
19. Adanaspor 13 8
20. Yeni Malatyaspor 13 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 12 31
2. M.City 12 23
3. Chelsea 12 22
4. Arsenal 12 22
5. Brighton 12 22
6. Tottenham 12 19
7. Nottingham Forest 12 19
8. Aston Villa 12 19
9. Newcastle 12 18
10. Fulham 12 18
11. Brentford 12 17
12. M. United 12 16
13. Bournemouth 12 15
14. West Ham United 12 15
15. Everton 12 11
16. Leicester City 12 10
17. Wolves 12 9
18. Ipswich Town 12 9
19. Crystal Palace 12 8
20. Southampton 12 4
Takımlar O P
1. Barcelona 14 34
2. Real Madrid 13 30
3. Atletico Madrid 14 29
4. Villarreal 13 25
5. Athletic Bilbao 14 23
6. Osasuna 14 22
7. Girona 14 21
8. Mallorca 14 21
9. Real Betis 14 20
10. Real Sociedad 14 18
11. Celta Vigo 14 18
12. Sevilla 14 18
13. Rayo Vallecano 13 16
14. Leganes 14 14
15. Getafe 14 13
16. Deportivo Alaves 14 13
17. Las Palmas 14 12
18. Valencia 12 10
19. Espanyol 13 10
20. Real Valladolid 14 9