01.07.2024, 11:05

Çatı Kiliseleri

Karaköy, ya da orijinal adı ile Karayköy, yani Karay Yahudilerinin ya da kimilerine göre Yahudi inancını benimsemiş Hazar Türklerinin (Karaytaylar) tarihsel yerleşim bölgesi. Yani Galata’yı ikame eden Türkçe bir ad değil Karaköy. Daha Bizans döneminde bu bölgeye yerleşmiş bir kavmin mirası. Galata ile ilişkisi de Rıhtım, Galata Kulesi, Azapkapı ve Tophane ile sınırları belirlenmiş Galata’nın bir mahallesi olması. Rıhtım, Yolcu Salonu, Balıkçılar Çarşısı ve Yüksekkaldırım yokuşunun başlangıcı, İşte bu sınırlarla belirlenir Karaköy. 

Yeri gelmişken Karaköy hakkında doğru bilinen yanlışları özetledikten sonra asıl konumuza geçelim: 

Bizans öncesinden beri bir liman bölgesi olan Karaköy tarih boyunca dünyanın dört bucağından gelen insanların uğrak yeri olmuş, değişik uygarlıklar ve kültürlerin kaynaşmasına arabuluculuk etmiştir adeta. Karaköy kahveleri bir dönem şehrin eğlence yaşamına öncülük etmişti. Ünlü “Deniz Kızı Eftalya” önce burada sahneye çıkmıştır örneğin.

Mumhane caddesi Karaköy Meydanı ile Tophane arasındaki caddelerden biridir. Kemankeş Kara Mustafa Caddesi ile Necatibey Caddesi arasında kalır. 

Öykümüz tam burada başlar. Cadde üzerinde yürürken Mimarlar odası binasını geçince başınızı yukarıya kaldırın. Gördüğünüz manzara karşısında hayrete düşeceksiniz. Benzerlerine ancak bir Rusya şehrini tanıtan kartpostallarda rastlayabileceğiniz ilginç kubbelerle karşılaşacaksınız tam tanımladığım noktada gökyüzüne bakarsanız eğer. 

Çatı kiliseleridir bunlar. Yaklaşık 150 yıldan beri İstanbul’un kültürüne katkı yapıyorlar. Birbirine çok yakın üç binanın çatısına kurulmuş Rus kiliseleri bunlar. Aslında kilise yerine şapel demek daha doğru olacak. Büyükçe bir evin salonu kadar alan işgal etmekte her biri. Son derece şirin yapılar. Gerek soğan biçimindeki kubbeleri ile gerekse içindeki birbirinden güzel ikonaları ile. 

Günümüzden yaklaşık 150 yıl önce, 19. Yüzyılın 2. Yarısında inşa edilmiş bunlar. Binaların amacı belli. Aynoroz’a veya Kudüs’e hacı olmak amacı ile giden Ruslar İstanbul’da konaklar, burada bir süre dinlenip hazırlıklarını tamamladıktan sonra yola devam ederlermiş. İşte bu hacı adaylarının konaklama gereksinmelerini gidermek amacı ile yapılmış olan binaların tepelerine de ibadet ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile söz konusu şapeller yapılmış. İşin bir de siyasi boyutu var. Ortodoksların koruyuculuğuna soyunmuş çarlık Rusya’sı Moskova patrikliğine bağlı bu şapeller aracılığı ile bir yandan İstanbul Ortodokslarına varlığını hissettirmek bir yandan da Payitaht ’ta elçilik dışında bir başka Rus yapılanması yaratmak istemiştir bu binalar ve şapeller aracılığı ile. Kuruluş döneminde Moskova’ya bağlıdır buralar. Ancak bu durum pek uzun sürmez. 1917 devriminden sonra Sovyet hükümeti buralar ile ilgisini kesmiş. Şapeller ve binalar da Aynoroz’a dolayısı ile ekümenik patrikhaneye bağlanmış bu süreçte. Binalar ise kızıl ordudan kaçan Beyaz Rusları barındırmış uzunca bir süre. 

Günümüzde üç tanesi varlıklarını sürdürmekte bu kiliselerin. Manastır han üzerindeki Aya Panteleymon, Aya Andrea han üzerindeki Aya Andrea ve Nimet han üzerindeki Aya İlia. Aya Andrea han gerçek bir iş merkezi bugün. Manastır han hala İstanbul’da yaşayan Beyaz Rusların mekânı. Nimet han ise kapalı. Dolayısı ile Aya İlia şapeline ulaşabilmek pek mümkün değil. Aya Panteleymon her daim açık. Biraz yorulmayı göze alırsanız ziyaret edebilirsiniz. Yorulmak derken Karaköy’e gitmeyi kastetmiyorum tabi. Önce altı kat merdiven çıkacaksınız. Ardından şapele ulaşmak için birkaç basamak daha tırmanacaksınız. Değer mi? Elbette değer. Bu uğraşınızın sonunda dünyada belki de eşi olmayan bir dinsel mekâna ulaşmış oluyorsunuz. Terasta göreceğiniz manzara da promosyonu bu çabanızın 

Aya Andrea ise belli günlerde açık sadece. 

Yaşlı bir Rus papazın çekip çevirdiği Aya Panteleymon ise son derce bakımsız bir durumda. Patrikhane ile ilgili Ekümeniklik tartışmalarına ara verip bu binaya el atarak yenilenmesini sağlasa resmi kuruluşlarımız, dünyada benzeri belki de bulunmayan bir kültür hazinesinin ömrünü uzatış olurlar ama onlar anlamsız ve kısır tartışmalarla zaman geçirmeyi tercih ediyorlar. 

YAZIK

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 16 44
2. Fenerbahçe 16 36
3. Samsunspor 16 30
4. Göztepe 16 28
5. Eyüpspor 17 27
6. Beşiktaş 16 26
7. Başakşehir 15 22
8. Gaziantep FK 16 21
9. Antalyaspor 16 21
10. Konyaspor 16 20
11. Rizespor 16 20
12. Trabzonspor 16 19
13. Kasımpasa 15 19
14. Sivasspor 17 19
15. Alanyaspor 16 18
16. Kayserispor 16 15
17. Bodrumspor 16 14
18. Hatayspor 15 9
19. A.Demirspor 15 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 17 35
2. Bandırmaspor 17 33
3. Karagümrük 17 31
4. Erzurumspor 17 29
5. Keçiörengücü 17 27
6. Igdir FK 17 25
7. Ahlatçı Çorum FK 17 25
8. İstanbulspor 17 24
9. Ankaragücü 17 24
10. Manisa FK 17 23
11. Pendikspor 17 23
12. Gençlerbirliği 16 23
13. Esenler Erokspor 17 22
14. Ümraniye 16 22
15. Boluspor 17 22
16. Amed Sportif 16 22
17. Şanlıurfaspor 17 21
18. Sakaryaspor 17 21
19. Adanaspor 16 11
20. Yeni Malatyaspor 17 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 16 39
2. Chelsea 17 35
3. Arsenal 17 33
4. Nottingham Forest 17 31
5. Bournemouth 17 28
6. Aston Villa 17 28
7. M.City 17 27
8. Newcastle 17 26
9. Fulham 17 25
10. Brighton 17 25
11. Tottenham 17 23
12. Brentford 17 23
13. M. United 17 22
14. West Ham United 17 20
15. Everton 16 16
16. Crystal Palace 17 16
17. Leicester City 17 14
18. Wolves 17 12
19. Ipswich Town 17 12
20. Southampton 17 6
Takımlar O P
1. Atletico Madrid 18 41
2. Real Madrid 18 40
3. Barcelona 19 38
4. Athletic Bilbao 19 36
5. Villarreal 18 30
6. Mallorca 19 30
7. Real Sociedad 18 25
8. Girona 18 25
9. Real Betis 18 25
10. Osasuna 18 25
11. Celta Vigo 18 24
12. Rayo Vallecano 18 22
13. Las Palmas 18 22
14. Sevilla 18 22
15. Leganes 18 18
16. Deportivo Alaves 18 17
17. Getafe 18 16
18. Espanyol 18 15
19. Valencia 17 12
20. Real Valladolid 18 12