22.08.2024, 10:24

Cari açık şampiyonu Türkiye

Mustafa Durmuş

IMF, OECD ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar, ulusal ekonomileri küresel çapta kolektif eylem gerektiren potansiyel risklere karşı uyarmak amacıyla, cari fazla ve açıklarla ilgili olarak düzenli analizler ve değerlendirmeler yaparlar.

Nitekim aşağıdaki tablo IMF’nin Temmuz ayında yayımlanan son raporundan alındı. (1) Buna göre, Türkiye ekonomisi hem “gelişkin ekonomiler” hem de “yükselen ve gelişmekte olan ekonomiler” içinde, 2021-2023 döneminde en yüksek cari açık veren ekonomi oldu.

Almanya, İsveç, İsviçre, G. Kore, İspanya, Rusya, Malezya ve Çin gibi ülkeler cari fazla verirken; Birleşik Krallık, ABD, Polonya, Arjantin, Brezilya, Hindistan ve Türkiye gibi ülkeler cari açık vererek küresel dengeyi sağladılar.

Cari açıkla büyüyen ekonomi cari fazla ile daralıyor

Geçmişte asıl olarak yüksek cari açıkla büyüyen Türkiye ekonomisi bu aralar cari açığın azalmasıyla daralıyor.

Nitekim cari işlemler dengesi, yaz ve turizm mevsimi etkisi ile bu Haziran ayında 407 milyon dolar fazla verdi. Diğer taraftan geçen yılın aynı ayındaki cari fazlanın 768 milyon dolar olduğu dikkate alındığında, aslında cari fazlanın bu ayda yüzde 47 gerilediği ve cari dengenin yapısal sorunlarının sürdüğü görülüyor. Bu yılın ikinci çeyreğinde GSYH büyümesinin yüzde 2’nin altına düşmesi sürpriz olmaz.

Stagflasyon tehlikesi

Diğer yandan, cari açığın azalmasıyla birlikte bir başka ciddi sorun başladı. Ekonomik durgunluk, iflaslar, işten çıkarmalar, konkordatolar giderek arttı. Ekonomi yumuşak inişle değil, sert bir çakılmayla belirsizliğe sürükleniyor.

Yani artık yüksek enflasyonun yanı sıra durgunluk ve yüksek işsizlikle kendini gösteren ve adına stagflasyon denilen bir sorunumuz var. Uluslararası verilere göre, Türkiye ekonomisinden başka stagflasyona girmekte olan bir başka orta gelirli ülke yok.

Emperyalist kapitalist sisteme göbekten bağımlı ve etrafını zenginleştirmek ve iktidarda kalabilmek için antidemokratik her yolu deneyen bir oligarşinin uyguladığı ekonomi politikalarının başka bir sonuç üretmesi beklenemezdi.

“Aynı gemide değiliz”

Kimse “yeni ekonomi ekibi ile birlikte rasyonel ekonomi politikaları uygulanıyor, krizden çıkacağız, ancak bunun da bir bedeli olacak, hepimiz aynı gemideyiz sabır göstermek lazım” masallarına kanmamalı.

Bu toplumsal çöküşten kurtulmanın tek bir yolu var: Hemen emekten ve doğadan yana sosyo ekonomi politikalarını hayata geçirebilecek iradeye ve güce sahip bir demokratik iktidarı iş başına getirmek.

Türkiye ekonomisi 2028’e kadar böyle gidemez, gitmemeli. Bu sadece ekonominin yıkımı değil, halkın iyice perişan olacağı anlamına gelir. Bunun sadece ekonomik değil, çok kötü sosyal sonuçları da olur. Son günlerde artan şiddet örnekleri aslında bunun bir fragmanı.

Özetle, erken bir genel seçim kaçınılmaz görünüyor. Hem toplumsal muhalefet hem de siyasal muhalefet bu ekonomik ve sosyal yaşamdaki bu gelişmeleri iyi değerlendirmeli, gerçekçi çözümlerini halka sunmalı ve erken bir seçimde demokrasiyi iş başına getirmek için çok çalışmalıdır.

Anahtar sözcükler: Cari açık, Cari fazla, Durgunluk, Enflasyon, Stagflasyon.

Dip notlar:

https://imf.org/en/Publications/ESR/Issues/external-sector-report-2024 (12 July 2024).

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi

Takımlar	O	P
1. Galatasaray	28	71
2. Fenerbahçe	27	65
3. Samsunspor	28	51
4. Beşiktaş	27	47
5. Eyüpspor	28	44
6. Başakşehir	28	42
7. Göztepe	27	38
8. Gaziantep FK	27	38
9. Kasımpaşa	28	38
10. Trabzonspor	27	36
11. Antalyaspor	28	36
12. Konyaspor	29	34
13. Rizespor	28	34
14. Kayserispor	28	33
15. Sivasspor	29	31
16. Alanyaspor	28	31
17. Bodrum FK	28	30
18. Hatayspor	27	19
19. A.Demirspor	28	-2

Takımlar	O	P
1. Kocaelispor	31	62
2. Karagümrük	32	57
3. Erzurumspor	32	55
4. İstanbulspor	32	52
5. Gençlerbirliği	31	51
6. Bandırmaspor	31	51
7. Esenler Erokspor	32	47
8. Amed Sportif	32	47
9. Ahlatçı Çorum FK	32	46
10. Keçiörengücü	32	45
11. Ümraniye	31	45
12. Boluspor	32	45
13. Iğdır FK	32	45
14. Sakaryaspor	32	42
15. Pendikspor	31	41
16. Ankaragücü	31	38
17. Şanlıurfaspor	32	37
18. Manisa FK	32	37
19. Adanaspor	32	27
20. Yeni Malatyaspor	32	-21

Takımlar	O	P
1. Liverpool	30	73
2. Arsenal	31	62
3. Nottingham Forest	30	57
4. Chelsea	30	52
5. M.City	30	51
6. Newcastle	29	50
7. Aston Villa	30	48
8. Brighton	31	47
9. Bournemouth	31	45
10. Fulham	30	45
11. Crystal Palace	30	43
12. Brentford	30	41
13. M. United	30	37
14. Everton	31	35
15. West Ham United	31	35
16. Tottenham	30	34
17. Wolves	31	32
18. Ipswich Town	31	20
19. Leicester City	30	17
20. Southampton	30	10

Takımlar	O	P
1. Barcelona	29	66
2. Real Madrid	30	64
3. Atletico Madrid	29	57
4. Athletic Bilbao	29	53
5. Villarreal	28	47
6. Real Betis	29	47
7. Celta Vigo	29	40
8. Rayo Vallecano	30	40
9. Mallorca	29	40
10. Real Sociedad	29	38
11. Getafe	29	36
12. Sevilla	29	36
13. Girona	30	34
14. Osasuna	29	34
15. Espanyol	29	32
16. Valencia	30	32
17. Deportivo Alaves	30	30
18. Leganes	29	27
19. Las Palmas	29	26
20. Real Valladolid	29	16