Fiyat artışlar, tüm insanların açlıktan, gıda yoksunluğundan ve kötü beslenmeden korunmasını öngören temel bir insan hakkı olan gıdaya erişim hakkını her geçen gün tehdit ediyor. Gıda fiyatlarında önceki aylarda da oldukça yüksek oranlarda artan temel gıda fiyatlarında nisan ayında da yüzde 13,2 oranında artış gerçekleşti. Gıda fiyatlarında yılın ilk üç aylık döneminde yüzde 33,9 olarak gerçekleşen gıda fiyatlarındaki yıllık artış ise yüzde 141,8’a ulaştı.
Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak yaptığı hesapladığı gıda fiyatları endeksi Nisan 2022 sonuçları açıklandı.
Araştırmayla, gelirinin büyük bölümünü gıdaya ayırmak zorunda olan ve enflasyona karşı herhangi bir koruması bulunmayan, sabit gelirlilerin, ücretlilerin ve yoksulların yaşadığı gerçek enflasyonun boyutunun tahmin edilmesi amaçlanıyor.
AÇLIK RİSKİ ARTIYOR
Yanlış ekonomik ve tarımsal politikaların gıda fiyatlarında yol açtığı artış, gelir artışı bırakın gıda fiyatlarını genel enflasyon oranının da oldukça altında kalan Türkiye’de açlık riskini giderek büyütüyor. Aynı zamanda da tüm insanların açlıktan, gıda yoksunluğundan ve kötü beslenmeden korunmasını öngören bir insanlık hakkı olan gıdaya erişim hakkını ihlal ediyor. Enflasyon farkının, altı ayda geriden ücretlere yansıtılmasına yönelik bir gelir politikası izlendiği için, artan fiyatlar karşısında gelirinin satın alma gücü her geçen gün eriyen ücretliler ve diğer dar ve sabit gelirliler, diğer gereksinimlerine para ayırabilmek için açlık ya da kötü beslenme riskiyle karşı karşıya kalıyorlar.
AYLIK FİYAT ARTIŞI
Ramazan ayı olmasının da etkisiyle Nisanda gıda fiyatlarındaki artışta bütün harcama gruplarında yaşanan yüksek oranlı artışlar belirleyici oldu.
Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları, ekmek pirinç ve bulgur ununa yapılan zamlar yüzünden nisanda bir önceki aya göre yüzde 2,2 oranında artış kaydetti. Halka ucuz et yedirme sözü verilen nisan ayında et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 6,7 oranında artış oldu. Nisanda süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu fiyatları ise yüzde 12,1 oranında yükseldi. Yağ fiyatlarında ise yüzde 8,7 oranında yükselme oldu.
|
(Nisan 2022; %) |
||||
|
Bir Önceki Aya Göre |
Aralık 2021 Göre |
Yıllık |
12 Aylık Ortalama |
|
|
Ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna |
2,2 |
49,2 |
136,1 |
63,6 |
|
Et-Balık |
6,7 |
37,5 |
96,5 |
44,4 |
|
Süt, süt ürünleri, yumurta |
12,1 |
16,6 |
80,9 |
50,5 |
|
Yağ |
8,7 |
25,0 |
114,6 |
65,6 |
|
Meyve |
47,4 |
122,9 |
267,9 |
109,5 |
|
Sebze |
28,7 |
137,6 |
380,0 |
162,8 |
|
Bakliyat |
7,3 |
18,5 |
98,1 |
53,8 |
|
Diğer |
5,8 |
23,3 |
58,7 |
33,1 |
|
Ortalama |
13,2 |
51,5 |
141,9 |
69,1 |
Meyve fiyatlarının yüzde 47,4 oranında arttığı nisanda sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 28,7 oranında yükseliş yaşandı.
Bakliyat fiyatlarının yüzde 7,3 oranında arttığı nisan ayında, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarında ise yüzde 5,8 oranında artış kaydedildi.
Böylece, vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için nisanda, bir önceki aya göre yüzde 13,2 oranında daha fazla para ödedi.
DÖRT AYLIK DEĞİŞİM
Türkiye’nin üç haneli enflasyonlara doğru hızla gittiği bu yılın ilk dört aylık döneminde gıda fiyatlarında yüzde 51,5 oranında artış yaşandı.
Ocak-nisan döneminde ekmek, pirinç, un, bulgur, makarna fiyatları yüzde 49,2 oranında arttı, et ve balık fiyatları yüzde 37,5, süt, süt ürünleri ve yumurta fiyatları yüzde 16,6, yağ fiyatları yüzde 25 oranında, meyve fiyatları yüzde 123,, sebze fiyatları yüzde 138, bakliyat fiyatları yüzde 18,5, diğer gıda maddelerinin fiyatları da yüzde 23,3 oranında arttı.
YILLIK DEĞİŞİM
Gıda fiyatlarında yıllık olarak ise (Nisan 2021’e göre) yüzde 141,9 oranında artış gözlendi. Diğer bir ifadeyle vatandaşlar Nisan 2021’de 100 liraya dolan bir sepet için bu yıl aynı ay 241,9 lira ödemek zorunda kaldılar.
Bu yıl nisanda geçen yılın nisan ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 136,1, et-balık fiyatlarında 96,5, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 80,9 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 114,6 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 268, sebze fiyatları ise yüzde 380 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 98,1, diğer gıda fiyatları ise yüzde 58,7 oranında zamlandı.
Gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceği gözleniyor.