CHP Antalya Milletvekili Çetin Osman Budak, pandemi koşullarının yarattığı ekonomik krizin daha önce benzeri görülmemiş bir esnaf işsizliğine doğru tırmandığını belirterek, “Pandemi kısıtlamalarına zaten ekonomik bir buhran ortamında yakalanan esnaf, artık tamamen bitme noktasına gelmiş durumda. Verileceği açıklanan destekler ise trajikomik. Şu anda esnafın yüzde 90’ı aldığı krediyi bile ödeyemiyor. Böyle devam ederse esnafı virüs değil ekonomik şartlar öldürecek” dedi. Budak, HES kodu şartıyla cafe, restoran ve lokantaların yeniden faaliyete geçmesi gerektiğini de dile getirdi.
Konuya ilişkin Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığına bir soru önergesi veren Budak, şunları kaydetti:
“Koronavirüs salgını nedeniyle getirilen kısıtlamalar, özellikle cafe, restoran, lokanta gibi yeme içme sektörü ile müzikli işletmelerin yer aldığı eğlence sektörünü tamamen bitme noktasına getirmiştir. Meslek örgütlerinin verilerine göre yıllık 140 milyar TL’lik cirosu bulunan ve iki milyona yakın çalışanın istihdam edildiği bu işletmeler, dayanma sınırını çoktan aşmış durumda.
Esnaf, sadece paket servisi ile zorunlu giderlerini bile ödeyemezken, sulu yemek veren lokantalar onu bile yapamıyor. Esnafa destek diye verile verile kredi veriliyor. Ama esnafın zaten yüzde 90’ı daha önce aldığı krediyi bile ödeyemez halde. İş yerleri kapalı ama kira ödemeye devam ediyorlar. Hükümetin verdiği kira desteği 750 TL am en düşük kira bedeli 10 bin TL'den başlıyor.
Ruhsatları bar statüsünde olduğu için 16 Mart’tan bu yana açılmayan işletmelerden hâlâ kira stopajı, muhasebe stopajı, damga vergisi, kurumlar vergisi, işgaliye vergisi, tabela-reklam vergisi ve benzeri vergiler tahsil edilmeye devam ediliyor. Bu işyerlerinde çalışan 314 bin 443 işçi ise hayatta kalma mücadelesi vermektedir.
Yüksek kiralar ödemek zorunda kalan, zorunlu giderleri bulunan esnafın böyle devam etmesi halinde iflas etmesi, dolayısıyla icra ve tahliye davalarının artması kaçınılmazdır.
AVRUPA KAPANDI AMA ESNAFI DA KORUDU
Benzer kapatma tedbirlerini alan dünya ülkelerinin uygulamalarına bakıldığında, Almanya; 1-4 çalışanı olan küçük esnaf için 9 bin Euro, 5-9 çalışanı olan esnaf için 15 bin Euro karşılıksız ve geri ödemesiz nakdi yardım programına dâhil etmiş, İspanya hükümeti esnafa yıllık 3 milyar Euro tutarında temel gelir paketi ayırmıştır.
YEME İÇME SEKTÖRÜNÜ AŞILAYIN, FAALİYETE AÇIN
Tefecilere 489 milyar dolar para ödeyen devlet, esnafımızı da aylık nakdi destekle maaş koruma programına almalıdır. Özellikle yeme içme sektöründe çalışan garson, aşçı, komi gibi çalışalar bir an önce aşı programı kapsamına alınmalı ve HES kodu sorgusuyla restoran, cafe ve lokantalar faaliyete geçmelidir.”
Budak, önergede şu sorulara yanıt aradı:
“Yeme içme sektöründe gösteren esnafın ayakta kalabilmesi için cafe, restoran ve lokantaların HES kodu ile müşteri kabulü yapabilecek şekilde açılması için bir çalışma yapılmakta mıdır? Kısıtlamalar ne zaman kaldırılacaktır? 16 Mart 2020’den bu yana kaç esnaf kepenk kapatmıştır? 16 Mart 2020’den bu yana kapalı kalan müzikli eğlence yerlerinin yaşadıkları zararı karşılayabilmek için hangi önlemler alınmıştır? Hemen hemen bütün iş kollarının faaliyet gösterdiği bir ortamda pandeminin en büyük faturasını yeme-içme sektöründe faaliyet gösteren esnafın ödediği ortadadır. Esnafın içinde bulunduğu yıkımı önlemek için hangi ek tedbirler alınacaktır? Yeme içme sektörünün bir an önce faaliyete geçebilmesi için garson, komi, aşçı gibi aktif çalışan personelin “riskli meslek grupları” içerisine alınması ve bu kapsamda erken aşılama planına dahil edilmesi planlanmakta mıdır? Bakanlığınız bünyesinde esnafa ilişkin kamu alacaklarında faizsiz erteleme sağlanması, işletme cirolarına göre vergilerin en az 6 ay ötelenmesi, icra işlemlerinin durdurulması, sicil affı gibi konuları içeren yeni bir destek paketi hazırlığı var mıdır?”