14.08.2023, 11:07

2023 Bütçesinin ilk 6 aylık harcama gerçekleşmeleri ve iktidarın karnesi

Devlet bütçesi, bir ülkedeki siyasal iktidarın; başta halkın refah düzeyi olmak üzere, demokratik hak ve özgürlüklere ve insan haklarına saygı, toplumsal cinsiyet eşitliği, farklı kimliklere, inanç gruplarına ve etnisitelere mensup yurttaşların eşit muamele görmeleri, barışın tesisi, iklim değişikliği ile mücadele ve ekolojik duyarlılık ya da tersinden, savaşın ve militarizmin desteklenmesi, otoriterleşme, dinselleştirme, sermayeye faiz ve teşvik adı altında kaynak aktarılması, vergi yükünün sermayenin üzerinden alınıp emeğin üzerine bindirilmesi ve doğanın talan edilmesi gibi konulardaki karnesidir.

Çünkü bütçe kanunu ile her yıl bizlerden alınan trilyonlarca liralık vergi geliri ve toplanan diğer kamu gelirleri, esas olarak bu alanlarda kullanılmak üzere, siyasal iktidarın kullanımına tahsis edilir.

Bu yüzden de, demokratik bir ülkede, bütçelerin hazırlanması ve kullanımı sırasında, örneğin emekçilerin ekonomik haklarının, demokrasinin ve barışın korunmasına ve ekonomik ve sosyal kalkınma çabalarına ne kadar kaynak aktarıldığı son derece önemlidir.

Keza yıl içinde bu harcamaların gerçekleşme ayrıntılarını bilmek de önemlidir. Bu aynı zamanda, neredeyse iki bin yıla yakın bir zamandır dünyada uygulanan ve demokrasinin olmazsa olmazı olarak kabul edilen “Bütçe Hakkı”nın da bir gereğidir.

İlk 6 aylık gerçekleşme bize ne söylüyor?

Bu çerçevede, yakınlarda yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu’nda yer alan verilerin iyi analiz edilmesi gerekiyor.

Zira bu rapor programlar bazında gerçekleşen ilk altı aylık bütçe harcamalarının dağılımını veriyor, dolayısıyla da ülkenin mevcut ekonomik, sosyal ve siyasal durumuna ışık tutuyor. Aynı zamanda, ülkenin siyasal ve toplumsal yönlerden geleceği ile ilgili önemli ipuçlarını da veriyor.

Güvenlik, otoriterleşme, dinselleşme ve faiz

Aşağıda, bu raporu esas alarak hazırladığımız tabloya göre (s.62-64), bu yılın Ocak-Haziran dönemini kapsayan ilk altı ayında, toplanan vergiler programlar bazında en fazla “güvenlik” konsepti altında otoriterleşmeye ve militarizme, Siyasal İslam’ın toplumsal alanda yerleşmesine harcanmış. Bu rakam 274 milyar TL’yi aşıyor ve 2 trilyon 364 milyar TL’lik toplam 6 aylık harcamanın neredeyse yüzde 12’sini buluyor.

Çarpıcı bir biçimde, altı ayda tek başına “Din Hizmetleri ve Yaygın Din Eğitimi” için yapılan harcama 19 milyar TL’yi aşıyor. Bu program için yapılan harcama “Ailenin korunması, Gençlik, Sanat, Çevre, Kadın Güçlenmesi ve İnsan Hakları” programları için yapılan harcamaların toplamından fazla. Bu da Siyasal İslam’ın mevcut otoriter rejimin temel taşlarından biri olduğunu gösteriyor.

Diğer yandan, bu denli büyüklükte parasal kaynağın dinselleştirme ve güvenlik amaçlı olarak kullanılmasına rağmen, ülkede bilhassa da İstanbul gibi metropollerde, mafya ya da diğer organize suç örgütlerinin cirit atması, çok sayıda silahlı baskın ve çatışma ve ölümlerin yaşanması önemli bir çelişki olarak karşımızda duruyor. Öyle ki bu iki alana daha fazla kaynak ayrıldıkça toplumsal huzur artacağına, huzursuzluk ve çürüme artıyor.

Faizciye kaynak aktarmaya devam

Bütçedeki bir diğer sınıflandırma biçimi olan “ekonomik sınıflandırma” altında yer alan transfer harcamalarının en önemli kalemi olan “faiz ödemeleri” için bu altı aylık dönemde yapılan harcama tutarı ise 275,2 milyar TL.

Bu haliyle faizciye yapılan ödemeler bütçede yukarıda sıralanan güvenlik ve din hizmetleri kalemleri için yapılan harcamaların toplamından dahi fazla. 2023 yılının tamamında ise (ek bütçe dâhil) faiz ödemeleri için ayrılan toplam tutar 646,1 milyar TL.

İnsan hakları, sanat, kadının güçlenmesi ve ekolojik duyarlılık

Buna karşılık “Sanat ve Kültüre” yapılan harcama çok sınırlı kalmış (0,0007). “Gençlik ve Kadının Güçlenmesine” yapılan harcamalar Cumhurbaşkanlığına ayrılan kaynağın gerisinde kalırken, “Kürt sorununu Bölge’de yatırımlar yapılması yoluyla çözme amaçlı olarak kullanıldığı ileri sürülen “Bölgesel Kalkınma” harcamaları neredeyse Cumhurbaşkanlığı’na ayrılan harcama tutarı ile aynı düzeyde tutulmuş (0,0007).

“Sürdürülebilir Çevre ve İklim Değişikliği” için yapılan harcama ise “Din Hizmetleri”ne yapılan harcamanın sadece altıda biri düzeyinde kalmış (0,001).

“İnsan Hakları” için yapılan harcamanın sadece 98 milyon TL civarına olması ise (0,00004) iktidar blokunun insan hakları konusundaki tutumunun net yansımasını oluşturuyor.

Özetle, bütçe gerçekleşme rakamları bize bir hastanın çekilmiş MR’ı gibi net sonuçlar sunuyor:

“2023 bütçesinin ilk altı ayında, asıl olarak finans kapitale, otoriterleşmeye, dinselleştirmeye ve militarizme kaynak aktarılmış. Diğer yandan, emeğin korunması, ekonomik ve sosyal kalkınmanın sağlanması, barışın inşası, kadının güçlendirilmesi, eşit yurttaşlığın tesisi, laiklik, demokrasi ve insan hakları konularına dişe dokunur bir kaynak ayrılmamış”.

Anahtar sözcükler: Bütçe gerçekleşmesi, Dinselleşme, Ekolojik duyarlılık, Faiz, Güvenlik, İnsan hakları, Kadının güçlenmesi, Otoriterleşme, Sanat.

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 27 71
2. Fenerbahçe 25 61
3. Samsunspor 26 50
4. Beşiktaş 25 44
5. Eyüpspor 26 43
6. Göztepe 25 36
7. Başakşehir 25 36
8. Gaziantep FK 25 35
9. Rizespor 26 33
10. Antalyaspor 27 33
11. Trabzonspor 25 32
12. Kasımpaşa 26 32
13. Alanyaspor 26 31
14. Konyaspor 26 28
15. Sivasspor 26 27
16. Bodrum FK 26 27
17. Kayserispor 25 27
18. Hatayspor 25 16
19. A.Demirspor 26 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 29 58
2. Karagümrük 29 52
3. Bandırmaspor 30 50
4. Erzurumspor 29 48
5. Gençlerbirliği 29 48
6. Boluspor 29 44
7. İstanbulspor 29 43
8. Amed Sportif 29 43
9. Keçiörengücü 29 42
10. Ahlatçı Çorum FK 29 42
11. Ümraniye 29 41
12. Esenler Erokspor 30 41
13. Iğdır FK 29 40
14. Pendikspor 29 40
15. Ankaragücü 29 38
16. Sakaryaspor 29 36
17. Şanlıurfaspor 30 34
18. Manisa FK 29 34
19. Adanaspor 30 27
20. Yeni Malatyaspor 29 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 29 70
2. Arsenal 28 55
3. Nottingham Forest 28 51
4. Chelsea 28 49
5. M.City 28 47
6. Newcastle 28 47
7. Brighton 28 46
8. Aston Villa 29 45
9. Bournemouth 28 44
10. Fulham 28 42
11. Crystal Palace 28 39
12. Brentford 28 38
13. Tottenham 28 34
14. M. United 28 34
15. Everton 28 33
16. West Ham United 28 33
17. Wolves 28 23
18. Ipswich Town 28 17
19. Leicester City 28 17
20. Southampton 28 9
Takımlar O P
1. Barcelona 26 57
2. Real Madrid 27 57
3. Atletico Madrid 27 56
4. Athletic Bilbao 27 49
5. Villarreal 26 44
6. Real Betis 27 41
7. Mallorca 27 37
8. Rayo Vallecano 27 36
9. Celta Vigo 27 36
10. Sevilla 27 36
11. Real Sociedad 27 34
12. Getafe 27 33
13. Girona 27 33
14. Osasuna 26 33
15. Espanyol 26 28
16. Deportivo Alaves 28 27
17. Valencia 27 27
18. Leganes 27 27
19. Las Palmas 28 25
20. Real Valladolid 27 16